Навіны
Канстытуцыйны Суд Рэспублікі Беларусь 11 ліпеня 2017 г. прыняў рашэнне «Аб гарантыі рэалізацыі права на абарону некаторых катэгорый фізічных асоб у адміністрацыйным працэсе» (суддзя-дакладчык Рабцаў Л.М.)

Вядзенне па справе ўзбуджана Канстытуцыйным Судом у адпаведнасці з часткамі першай і чацвёртай артыкула 158 Закона Рэспублікі Беларусь «Аб канстытуцыйным судаводстве» на падставе звароту, які паступіў ад грамадзяніна Левіна А.Р., аб неабходнасці ўстаранення прававога прабелу, звязанага з адсутнасцю ў заканадаўстве палажэнняў аб абавязковым удзеле абаронцы ў адміністрацыйным працэсе ў выпадках, калі фізічная асоба, у адносінах да якой вядзецца адміністрацыйны працэс, не можа самастойна ажыццяўляць сваё права на абарону ў сілу фізічных або псіхічных недахопаў, гэта значыць пры наяўнасці істотных дэфектаў зроку, слыху або мовы (сляпыя, глухія, нямыя, асобы з цяжкімі парушэннямі мовы і інш.).

Канстытуцыйны Суд пры разглядзе справы зыходзіў з канстытуцыйных палажэнняў аб тым, што чалавек, яго правы, свабоды і гарантыі іх рэалізацыі з’яўляюцца найвышэйшай каштоўнасцю і мэтай грамадства і дзяржавы (частка першая артыкула 2); забеспячэнне правоў і свабод грамадзян Рэспублікі Беларусь – найвышэйшая мэта дзяржавы, дзяржава гарантуе правы і свабоды грамадзян Беларусі, замацаваныя ў Канстытуцыі, законах і прадугледжаныя міжнароднымі абавязацельствамі дзяржавы (часткі першая і трэцяя артыкула 21); усё роўныя перад законам і маюць права без усякай дыскрымінацыі на роўную абарону правоў і законных інтарэсаў (артыкул 22); дзяржава абавязана прымаць усе даступныя ёй меры дзеля стварэння ўнутранага і міжнароднага парадку, неабходнага для поўнага ажыццяўлення правоў і свабод грамадзян Рэспублікі Беларусь, прадугледжаных Канстытуцыяй (частка першая артыкула 59); кожны мае права на юрыдычную дапамогу для ажыццяўлення і абароны правоў і свабод, у тым ліку права карыстацца ў любы момант дапамогай адвакатаў і іншых сваіх прадстаўнікоў у судзе, іншых дзяржаўных органах, органах мясцовага кіравання, на прадпрыемствах, ва ўстановах, арганізацыях, грамадскіх аб’яднаннях і ў адносінах са службовымі асобамі і грамадзянамі (частка першая артыкула 62).

Працэсуальна-выканаўчы кодэкс Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях прадугледжвае, што суд, орган, які вядзе адміністрацыйны працэс, абавязаны забяспечыць абарону правоў, свабод і законных інтарэсаў удзельнікаў адміністрацыйнага працэсу (частка першая артыкула 2.3); права фізічнай асобы мець абаронцу з пачатку адміністрацыйнага працэсу, а ў выпадку адміністрацыйнага затрымання – з моманту абвяшчэння ёй аб адміністрацыйным затрыманні (частка першая артыкула 4.1, артыкул 4.5), аднак не змяшчае гарантыі рэалізацыі права на абарону фізічных асоб у частцы абавязковага ўдзелу абаронцы ў вядзенні па справе аб адміністрацыйным правапарушэнні ў выпадку, калі асоба, якая прыцягваецца да адміністрацыйнай адказнасці, у сілу фізічных або псіхічных недахопаў не можа самастойна ажыццяўляць права на абарону.

На аснове даследавання матэрыялаў справы Канстытуцыйны Суд прыйшоў да вываду, што ўстаноўленае прававое рэгуляванне, якое не змяшчае гарантыі рэалізацыі права на абарону фізічных асоб у частцы абавязковага ўдзелу абаронцы ў вядзенні па справе аб адміністрацыйным правапарушэнні ў выпадку, калі асоба, якая прыцягваецца да адміністрацыйнай адказнасці, у сілу фізічных або псіхічных недахопаў не можа самастойна ажыццяўляць права на абарону, не дазваляе рэалізаваць у поўным аб’ёме замацаванае артыкулам 62 Канстытуцыі права кожнага на юрыдычную дапамогу для ажыццяўлення і абароны правоў і свабод.

У мэтах выканання канстытуцыйных прынцыпаў вяршэнства права, роўнасці ўсіх перад законам і права без усякай дыскрымінацыі на роўную абарону правоў і законных інтарэсаў, рэалізацыі канстытуцыйнага права кожнага на юрыдычную дапамогу для ажыццяўлення і абароны правоў і свабод Канстытуцыйны Суд прызнаў неабходным устараненне ў Працэсуальна-выканаўчым кодэксе Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях прабелу прававога рэгулявання ў частцы рэалізацыі права на абарону фізічных асоб шляхам замацавання абавязковага ўдзелу абаронцы ў вядзенні па справе аб адміністрацыйным правапарушэнні ў выпадку, калі асоба, якая прыцягваецца да адміністрацыйнай адказнасці, у сілу фізічных або псіхічных недахопаў не можа самастойна ажыццяўляць права на абарону.

Савету Міністраў Рэспублікі Беларусь прапанавана падрыхтаваць адпаведны праект закона аб унясенні змяненняў і (або) дапаўненняў у Працэсуальна-выканаўчы кодэкс Рэспублікі Беларусь аб адміністрацыйных правапарушэннях і ўнесці яго ва ўстаноўленым парадку ў Палату прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь.